Julbord - cz. 2.: Teraźniejszość

Od końca XIX wieku wartości mieszczańskie przedostawały się do innych warstw społecznych i zaczęły być postrzegane jako najatrakcyjniejsze. Stąd też sfera żywieniowa również przeszła istotną metamorfozę.

Jaki wpływ miały zmiany na julbord? Całkiem istotny, niewątpliwie. Stare przedświąteczne stoły wyczyszczono i przewietrzono, zostawiając jedynie lutfiska, dopp i grytan oraz wędliny. Puste miejsce zapełniono innymi potrawami. Dziś na szwedzkich julbordach znaleźć można chociażby takie cudeńka: 

• Julskinka (szynka świąteczna) – gotowana lub pieczona szynka w marynacie z musztardy, podawana zazwyczaj z kilkoma rodzajami świeżej musztardy do wyboru; to właśnie po jej obgotowaniu uzyskuje się wywar do dopp i grytan:

• Prinskorv (kiełbaski księcia) – małe paróweczki, zazwyczaj gotowane bądź pieczone, podawane z, jakżeby inaczej, różnymi rodzajami musztardy: 

• Gravlax – łosoś marynowany kilka dni w specjalnej mieszaninie soli i cukru, bardzo często podawany z koperkiem jako akcentem smakowym:

• Inlagd sill – marynowany śledź; może występować na mnóstwo sposobów: a to pod znanymi nam postaciami, jak np. w pomidorach czy cebuli, ale też w wersjach nieco bardziej egzotycznych, jak np. z musztardą, czarną porzeczką, rokitnikiem, sherry, wódką i limonką itd. Poniżej – wariant świąteczny (anyż, cynamon, przyprawa piernikowa):

• Sałatka buraczana (buraki, majonez, musztarda):

• Janssons frestelse (Pokusa Janssona) – zapiekanka z ziemniaków, cebuli i anchois. Ziemniaki i cebulę należy obrać, a następnie pokroić – ziemniaki na słupki, a cebulę na kółka. Formę do pieczenia wysmarować masłem i umieścić w niej ziemniaki, cebulę i anchois tak, by na wierzchu naczynia znajdowały się wyłącznie ziemniaki. Całość polać mieszaniną mleka i śmietany, po czym piec godzinę w temperaturze 225 stopni. Efekt jest następujący:

• Köttbullar (kuleczki mięsne) – kotleciki z mięsa mielonego (takie małe pulpety). Obecnie całoroczny faworyt szwedzkich stołów, a w skład julbordów wchodzi od lat 70-tych XX wieku. Całkiem niedługo.

• Ris a la Malta (dosł. ryż maltański) – deser, którego nazwa zdaje się być zniekształconą wersją duńskiego risalamande, czyli ryżu z migdałami (trop maltański jest zatem mylący). Budyń ryżowy miesza się z bitą śmietaną, cukrem białym i cukrem waniliowym. Często w charakterze dekoracji dodaje się korę cynamonu i owoc, np. mandarynkę czy truskawkę:

Julbord to, jednakowoż, nie tylko jedzenie. Również przedświąteczne napoje zasługują na uwagę. Konkretnie – jeden napój.

CDN.